I. Biurokracja: Matka Wszystkich Druczków
Zawsze mówiło się, że biurokracja jest jak Hydra – wielogłowy potwór z mitologii greckiej, który za każdym razem, gdy odciąć mu jedną głowę, odrastał dwie nowe. Ale jest jedno porównanie, które według nas lepiej oddaje naturę biurokracji. Biurokracja jest jak matka wszystkich druczków. Urodziła je, wychowała, a teraz z dumą patrzy, jak prężnie się rozwijają i zasiewają zamęt na całym świecie.
Podobnie jak matka dba o swoje potomstwo, tak biurokracja troszczy się o druczki. Zasypuje nimi urzędy, instytucje, korporacje. Każdy druczek jest dokładnie zdefiniowany, ma swoje miejsce w szeregach biurokratycznego systemu, jest niezbędny do sprawnego funkcjonowania całego mechanizmu.
Odwiedzając urzędy państwowe, często mamy okazję podziwiać biurokrację w pełnej krasie – szepty druczków niosące się echem po długich korytarzach, migotanie neonów odbijające się w szklanych gablotach pełnych formularzy. A te druczki, oh te druczki – piękne, złożone w idealnych stosach, czekające cierpliwie, aż któryś z nas wpadnie w ich sidła.
Druczki to biurokratyczne DNA, zapisane w nich są tajemnice całego systemu. Zrozumienie druczków to zrozumienie biurokracji. Ale czy ktoś rzeczywiście zdołał zrozumieć druczki? Czy ktoś kiedykolwiek przeczytał wszystkie drobne literki, które tłoczą się na tych formularzach? Czy ktoś kiedykolwiek doszedł do końca druczka, nie zwariowawszy po drodze?
Oto jest pytanie. Ale zanim na nie odpowiemy, musimy udać się w dalszą podróż w głąb biurokracji. Przygotujcie się, bo czeka nas długa, druczkowa droga.
II. Urzędnik: Stróż Paragrafów
Biurokratyczne druczki to jedno, ale co by były bez swojego stróża – urzędnika? Oto on, stalowy wojownik biurokracji, strażnik paragrafów i pieczęci, ten, który ma moc nadawać sens naszym staraniom… lub je bezlitośnie unicestwić jednym machnięciem pieczątki.
Wzorem dla wszystkich urzędników jest Franz Kafka – pisarz, którego absurdalny styl stał się symbolem biurokracji. Ale Kafka, zanim zyskał miano ikony literatury, sam był urzędnikiem. I nie byle jakim, ale pracował w Towarzystwie Ubezpieczeń Przeciwko Wypadkom dla Pracowników w Królestwie Czech. Czy można sobie wyobrazić bardziej biurokratyczne miejsce?
Urzędnik wypełniający formularze, wertujący paragrafy, walczący z zalewem papieru to wizja, która przeraża i bawi zarazem. Ta postać z jednej strony jest symbolem uporu, wytrwałości i konsekwencji, z drugiej zaś – absurdu, bezsensu, stagnacji. Tak jak Sizyf, conajmniej raz dziennie musi podnosić ciężar swoich obowiązków i targać go na szczyt biurokratycznego wzgórza.
Jednak jest coś pociągającego w tej postaci. Może to ten szalony błysk w oku, gdy mówi o paragrafach? A może to nonszalanckie machnięcie pieczątką, kiedy daje nam zgodę na coś, o co staraliśmy się miesiącami? Niezależnie od tego, urzędnik jest nieodłącznym elementem biurokracji, jej sercem i duszą.
III. Poczta: Nieskończona Droga Listu
Jeśli biurokracja to skomplikowany mechanizm, a urzędnik to jego serce, to poczta jest niewątpliwie tętnicą, która tę machinę zaopatruje w niezbędne elementy do działania. Poczta to miejsce, gdzie nadzieje spotykają się z rozpaczą, a listy zmieniają się w karty z biurokratycznego tarota.
Od chwili, gdy list trafia do rąk pocztowca, rozpoczyna swoją niekończącą się podróż. Jak nieskończony pociąg, toczy się przez labirynt biurokracji, przechodząc przez różne etapy: sortowanie, przesyłanie, dostarczanie, zwrot, ponowne sortowanie… Lista jest długa i pełna niekończących się cykli.
Czy pamiętacie, gdy czekaliście na odpowiedź od urzędu, a list zdawał się nie przychodzić nigdy? Czy kiedykolwiek doświadczyliście absurdalnej sytuacji, gdy na waszą skargę otrzymaliście odpowiedź z biurokratycznego młyna, która całkowicie mijała się z waszym problemem? To wszystko dzięki niezastąpionej usłudze, jaką jest poczta.
W świecie pełnym maili i wiadomości tekstowych, poczta może wydawać się anachroniczną reliktą przeszłości, ale dla biurokracji jest niezastąpiona. Długie, skomplikowane procedury, wymóg wielokrotnego podpisywania, niekończące się teczki – wszystko to jest jak pokarm dla poczty, która tę biurokratyczną zawartość konsumuje z niesłabnącym apetytem.
Poczta to też miejsce, gdzie absurd spotyka się z codziennością. Gdzie inaczej moglibyśmy doświadczyć sytuacji, w której list wysłany do sąsiedztwa trafia do Australii, a potem wraca z powrotem? Albo gdzie indziej mógłby nam się zdarzyć przypadek, że list, który mieliśmy dostarczyć w ciągu 24 godzin, zostaje uwięziony w biurokratycznym limbo na miesiące?
Dlatego, mimo wszystko, kochamy pocztę. Za jej uporczywość, za jej absurd, za jej wierność zasadom, które nie mają sensu. Poczta jest esencją biurokracji, jest miejscem, gdzie biurokracja zyskuje swoją najczystszą, najbardziej skondensowaną formę.
To zrozumienie, ta miłość do absurdu, to jest nasz klucz do pokochania biurokracji. Biurokracja nie jest złem, którego trzeba unikać. To jest część naszego życia, część naszej codzienności. To jest nasza apokalipsa, nasze święto, nasza tragedia i komedia zarazem. Pokochajmy więc biurokrację, z całym jej absurdem, z całym jej bezsensem. Bo przecież, jak mawiał wielki filozof, „Życie to jest absurd”.
IV. Podsumowanie: Jak Pokochać Biurokrację?
To proste. Po prostu przestań się martwić. Biurokracja jest jak hydra – im więcej głów odrąbiasz, tym więcej jej pojawia się. Tak naprawdę nie da się zwyciężyć z biurokracją. Wobec tego, najlepszym rozwiązaniem jest pokochać ją. Jak? To proste. Po prostu zacznij cieszyć się z małych zwycięstw, takich jak poprawnie wypełniony druczek czy szybka przesyłka pocztowa. A przede wszystkim pamiętaj, że biurokracja jest źródłem nieskończonej ilości absurdalnych sytuacji, które dostarczają niekończących się okazji do śmiechu.
VI. Epilog: Biurokratyczna Utopia
Gdzie prowadzi nas biurokracja? Czy czeka nas biurokratyczna utopia, w której wszystko będzie podlegać regulacjom, a każdy z nas będzie mógł poszczycić się własnym druczkiem? Cóż, wszystko jest możliwe. Jedno jest pewne – biurokracja to nieprzebrane źródło humoru, absurdu i groteski. Dlatego, choćbyśmy nie wiedzieli, dokąd nas prowadzi, zawsze będzie nam towarzyszył śmiech.
VII. Zakończenie: Absurdalny Przewodnik po Biurokracji
Na zakończenie naszej podróży po biurokracji pragniemy Ci przypomnieć, że biurokracja to nie tylko szereg skomplikowanych procedur i niewiadomych zasad. To również przestrzeń, w której możemy doświadczyć niecodziennych sytuacji i poznać nieznane strony samego siebie. W końcu, jak powiedział Jean-Paul Sartre, „jeśli nawet jesteśmy skazani na nicość, to przynajmniej możemy się przy tym dobrze bawić”.
Więc następnym razem, gdy staniesz przed biurokratycznym wyzwaniem, pamiętaj o naszym przewodniku. Przecież nawet w tym absurdalnym, papierowym labiryncie można odnaleźć poczucie humoru.
